یکی از متفکران در مورد تفاوت بدبینی، خوشبینی و واقع‌بینی مثال زیبایی دارد؛ او می‌گوید: وقتی طوفان می‌وزد بدبین از طوفان شکایت می‌کند؛ خوشبین انتظار دارد که اوضاع تغییر کند؛ واقع‌گرا بادبان را تنظیم می‌کند. متاسفانه در کشور ما اصحاب دولت به گونه‌ای تلقین کرده‌اند که خوشبینی ساده‌نگرانه خود را «واقع‌گرایی» و «واقع‌گرایی» منتقدان را بدبینی نشان داده‌اند.
به گزارش دنیای خبر،در برابر وقایع سیاسی و اجتماعی باید واقع‌بینانه عمل کرد؛ نه بدبینانه و نه خوشبینانه محض، اما در روابط با دشمن که سوابق رفتار او نشان‌دهنده فریب و دروغ است؛ عقل حکم می‌کند که راه احتیاط را پیش بگیریم. در این حالت خوشبینی سم مهلک بوده و حتی بدبینی به عقل نزدیک‌تر است.
رسول اکرم (ص) فرموده‌اند: “لاَ یُلْدَغُ الْمُؤْمِنُ مِنْ جُحْرٍ وَاحِدٍ مَرَّتَیْنِ” به معنای آن که مومن از یک سوراخ دو بار گزیده نمی‌شود. روشن‌تر بگوییم چنانچه کسی از یک سوراخ دو بار گزیده شد نه فقط باید در عقل خود شک کند؛ بلکه در ایمان خود نیز باید شک نماید.
حسن روحانی رییس جمهور گفته است: آمریکا آمده توبه کند؛ می‌گوید «هل لی من توبه»؟ روشن نیست که این سخن روحانی از باب طنز در باره رفتار ایالات متحده اظهار شده است یا به‌صورت جدی؟! رفتار پیشین و مواضع آقای روحانی متاسفانه نشان می‌دهد که خوشبینی افراطی، که گاهی می‌تواند به سطح ساده‌لوحی هم کشیده شود؛ معمولا آسیب‌های جدی به منافع ملی وارد کرده و حتی با دادن سیگنال‌های غلط به دشمن او را در اعمال فشار بر کشور و مردم جری‌تر ساخته است.
یک نمونه آن فریب خوردن از دشمن در بازی اینستکس است. اما اینستکس چه بود: «اینستکس» یا «ساحات» که از آن به کرات نام برده می‌شد همان «ابزار پشتیبان مبادلات تجاری» بود که ۱۱ بهمن ۹۷ رسما ثبت و نهاد متناظر ایرانی آن نیز دوم اردیبهشت امسال در تهران به ثبت رسید. این مسیر یعنی اینستکس با هدف تسهیل مبادلات تجاری اروپا و ایران در چارچوب برجام و با هدف کاهش تبعات تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران در اوایل فوریه سال ۲۰۱۹ (بهمن ۱۳۹۷) توسط فرانسه، آلمان و بریتانیا نهایی و ثبت شد.
دولت روحانی در ابتدا مانور فراوانی روی این راه دریافت مطالبات داد؛ اما نتیجه چه شد؟ بعد از مدتی بانک مرکزی ایران اعلام کرد که حاضر نیست منابع خود را از طریق ساز و کار حمایت از مبادلات تجاری (اینستکس) وارد کند و ترجیح می‌دهد واردات کالا به ایران را از سایر مسیرهای ممکن و بدون اتکا به کانال مالی اروپا دنبال کند. به عبارتی؛ با گذشت زمان، ناکارآمدی این کانال مالی با عدم همکاری سه کشور اروپایی یعنی فرانسه، آلمان و انگلیس بر همگان مشخص شد. در این میان بر خلاف ادعای قائم مقام وزارت امور خارجه آلمان که گفته است «ایران مسئول عملکرد ناموفق اینستکس است»، به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی، عدم عزم و اراده از سوی اروپا و شرکت‌های اروپایی برای انجام عملیات تجاری و مالی در اینستکس، مشهود بوده است. حتی وزارت خارجه آلمان رسما اعلام کرد: کانال تجاری اروپا با جمهوری اسلامی موسوم به اینستکس “تا حد زیادی بی‌اثر” بوده است. اخیرا نیز رئیس کل بانک مرکزی گفت: اینستکس یک موضوع فیک بود که حتی کسانی هم که عضو اینستکس بودند به آن باور نداشتند. به عبارتی دولت دو سال و اندی ایران فرصت‌ها را به‌دلیل خوشبینی روی سازوکاری هدر داد که منتقدان قبلا به ضعف‌های آن هشدار داده بودند.
اکنون رییس جمهور حسن روحانی همزمان با مذاکرات وین گفته است: آمریکا آمده توبه کند؛ می‌گوید «هل لی من توبه»؟ فصل جدید شروع شده اگر آمریکا جدیت لازم و صداقت کافی را به خرج دهد می‌توانیم مذاکره کنیم! روشن است که بازی‌های کلامی روی خوشبینیهای موهوم قرار است مجددا وقت و منابع مردم ایران را تلف نماید. خطری که باید نسبت به آن هشدار داد. این به معنای مخالفت با گفتگوهای عزتمندانه نیست؛ به معنای هشدار در برابر تکرار ساده‌انگاری افراطی است.
باید تاکید کنیم هیچ‌کس خواهان ادامه فشار تحریم بر ملت ایران نیست و منتقدان روحانی بیش از هر کس خواهان حذف اهرم‌های فشار بر روی ملت هستند اما تجربه ثابت کرده است که خوشبینیهای ساده‌نگرانه گاه انسان را به دام ساده‌لوحی می‌اندازد. دامی که مردم ایران تاکنون هزینه آن را داده‌اند.
هادی املشی
